Phân tích bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt

Đề bài: Phân tích bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt

Bài làm

Tác giả Bằng Việt là một tác giả có tài năng chạm tới trái tim người đọc, với những câu thơ ca từ mộc mạc giản dị, những hình tượng thân quen gần gũi những làm người đoc nhỡ mãi, bởi những âm hưởng du dương sâu lắng trong mỗi bài thơ của tác giả.

Bài thơ "Bếp lửa" của nhà thơ Bằng Việt được tác giả sáng tác sau những năm nước ta đi qua những cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ. Tác giả lúc này đang đi học tại nước Nga xa xôi nên khi nhớ về quê hương những kỷ niệm của một tuổi thơ nhọc nhằn vất vả đã trở thành những hồi ức đẹp đẽ không thể nào quên, khiến cho tác giả bồi hồi xúc động viết lên bài thơ Bếp lửa này.

Tác phẩm chính là tiếng lòng của tác giả, của người cháu dành cho bà của mình nhằm tái hiện lại những năm tháng tuổi thơ vất vả đắng cay với những bộn bề lo toan trong cuộc sống. Hình ảnh chiếc bếp lửa vừa gần gũi, giản dị trong mỗi gia đình nước ta còn là hình ảnh có sức lay động với tác giả, đặc biệt là trong thời kỳ kháng chiến.

Bởi vì, bếp lửa gắn bó với những kỷ niệm không thể nào quên của tác giả với quê hương với bà của mình trong những năm chiến tranh, nghèo khó.

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng bếp lửa

Điệp từ bếp lửa được lặp đi lặp lại nhiều lần thể hiện tình cảm mãnh liệt cảm xúc chân thành, thể hiện trong ký ức của tác giả, nó thể hiện nỗi nhớ thường xuyên hiện hữu trong tâm tưởng của tác giả. Hình ảnh bếp lửa chờn vờn, ấp iu thể hiện tình cảm gắn bó, không thể rời xa. Những ký ức của bà cứ như một thước phim quay chậm hiện về mạnh mẽ.

Tình cảm bà cháu mạnh mẽ khiến cho tác giả phải thốt lên rằng "Ôi kỳ lạ và thiêng liêng bếp lửa" thể hiện một tình cảm mặn nồng thiêng liêng của tình cảm ruột thịt thiêng liêng.

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại bây giờ sống mũi còn cay

Trong ký ức tuổi thơ của tác giả thể hiện sự nhọc nhằn vất vả, của những kỷ niệm bên cạnh bà của mình, Một cậu bé chỉ mới bốn tuổi đã quá gắn bó với những kỷ niệm về ký ức khó phai.

Trong tình cảnh đất nước rơi vào cảnh thống trị của thực dân Pháp tình cảnh nạn đói năm 1945 làm chết hai triệu người, khiến dân ta rơi vào cảnh khốn đốn. Người dân bị lầm than trong cảnh nô lệ. nghèo khổ, bị mất đi dân quyền của mình. Tuổi thơ của tác giả vì thế mà nhọc nhằn, vất vả, với những ký ức lam lũ.

Từ "cay" ở cuối câu như lắng đọng gieo vào lòng người đọc cảm giác thê lương của một nỗi buồn man mác. Khiến cho người đọc cảm nhận được sự cay cực, tuổi thơ lam lũ tần tảo của một thời gian khổ, sớm hôm.

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế

Trong khổ thơ này tác giả thể hiện khoảng thời gian dài tám năm dòng, là một khoảng thời gian đằng đẵng, của tuổi thơ vất vả, nhọc nhằn khi chỉ có hai bà cháu quây quần sớm tối bên nhau. Hình ảnh người bà ngày ngày nhóm những bếp lửa yêu thương, gợi lên nỗi thương nhớ vô bờ bến, bởi hình ảnh thân thuộc gắn bó gần gũi với tác giả.

Hình ảnh tiếng tu hú cứ gợi đi gợi lại trong khổ thơ này khiến cho bài thơ trở nên bồi hồi da diết, những tiếng kêu của tu hú làm cho tác giả càng thêm tha thiết bồn chồn. Tiếng tu hú gọi mùa lúa chín, gọi những giấc mơ về nền hòa bình độc lập, về ký ức tuổi thơ trong lành, về tương lai tương sáng cứ réo mãi trong tâm tư của tác giả.

Mẹ cùng cha công tác bận khồng về
Cháu ở cùng bà bà bảo cháu nghe’
Ba dạy cháu làm bà chăm cháu học’
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa

Trong khổ thơ này gợi lên những kỷ niệm nghẹn ngào giàu cảm xúc khiến cho người đọc rưng rưng dòng lệ. Một đoạn thơ được tác giả thốt lên sau bao nhiêu ngày kìm nén, nay được bộc phát ra với những cảm xúc mãnh liệt nhất, thể hiện tình cảm sâu sắc, gắn bó gần gũi của tác giả dành cho bà của mình.

Hình ảnh tác giả khi còn nhỏ thương bà ngày ngày khuya sớm khó nhọc cần mẫn bên bếp lửa, một người bà tần tảo nuôi cháu trong gian khổ. Và hình ảnh tiếng tu hú vang lên khiến cho những hoài niệm xưa lại càng thêm đề nặng hơn, nghẹn ngào trong tâm tưởng của tác giả.

Tình cảm bà cháu trong khổ thơ này thực sự khiến người đọc nghẹn ngào rưng rưng dòng lệ. Người bà đã thay cha mẹ chăm sóc đứa cháu bé nhỏ của mình sớm hôm sưởi ấm bên nhau.

Dù lúc này đất nước có chiến tranh bom đạn, nhưng người bà đã dùng hết sức mình để chăm lo che chở cho người cháu được bình yên giấc ngủ, được ấm em trong vòng tay che chở của bà, tình cảm của bà, ơn nghĩa của bà không gì kể hết.

Nhưng chính chiến tranh đã lấy đi tuổi thơ bình yên của cháu, để cho người cháu có một tuổi thơ phải chứng kiến nhiều cảnh tang tóc, lầm than của quê hương xóm làng, khiến cho người cháu không bao giờ có thể quên được.

Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bào nhà vẫn được bình yên

Trong khổ thơ này hình ảnh chiến tranh trở nên tàn khốc hơn bao giờ hết, tác giả muốn tố cáo tội ác của chiến tranh, của thực dân Pháp đã gieo cuộc chiến phi nghĩa lên người dân của chúng ta, khiến cho dân ta rơi vào cảnh nhà tan cửa nát.

Hình ảnh người bà hiện lên anh dũng, kiên cường quả cảm, người bà trong khổ thơ toát lên đức tính hy sinh, cao cả, thể hiện tinh thần yêu nước quật cường của người dân Việt Nam. Dù trong tình cảnh chiến tranh nhưng không nao núng lo sợ, mà luôn vững vàng làm hậu phương vững chắc cho tuyền tuyến.

Lời dặn của bà khi người cháu viết thư cho bố, thể hiện tình cảm sâu nặng của bà dành cho quê hương, bà yêu thương con cháu thương dân tộc lầm than không muốn cho người đi xa phải bận lòng nơi quê nhà mà chùn chân, run tay súng.

Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngon lửa chứa niềm tin dai dẳng’
Nhóm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo sẻ chung đôi

Trong khổ thơ này hai từ "bếp lửa" tác giả đã chuyển thành một ngọn lửa vô cùng thiêng liêng, thể hiện cho tình yêu và sự hy sinh kiên cường của người ba trong gian lao, trong chiến tranh gian khổ.
Một người bà tuy tuổi cao nhưng chí càng cao luôn nhen nhóm những tình cảm yêu thương, một tình yêu bao la bất diệt vô bờ bến với con cháu với quê hương của mình. Thể hiện lòng căm thù giặc thái độ sống kiên cường dũng cảm.

Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa

Trong khổ thơ này tác giả đã trở về với thực tại là một người cháu giờ đã trưởng thành được đi nhiều nơi trên quê hương đất nước mình, đi xa tổ quốc nhưng những kỷ niệm bà cháu gắn bó bên nhau chưa lúc nào tác giả quên được. Nó trở thành ký ức không thể nào nguôi ngoai trong lòng tác giả. Trở thành kỷ niệm tuổi thơ thiêng liêng vô giá.

Tác giả luôn nhắc nhở bản thân không được phép quên đi những ký ức sống mãi với thời gian những ký ức về người bà thân thương vĩ đại của mình.

Bài thơ "Bếp lửa" của tác giả Bằng Việt với những từ ngữ giản dị, mộc mạc đã thể hiện tình cảm gắn bó thân thiết giữa bà và cháu, thể hiện tình cảm rưng rưng xúc động khiến người đọc cảm thấy nghẹn ngào qua từng vẫn thơ.

Với hình tượng vô cùng giản dị nhưng tác giả đã làm cho người đọc như trải qua những thời kỳ thăng trầm của lịch sử của dân tộc thông qua hình tượng bếp lửa giản dị, gần gũi.

Đông Thảo